Tenkis davası saklı paylı mirasçıların saklı paylarını almak amacıyla açmış oldukları davadır. Kelime anlamı indirim olan tenkis, miras hukukuna özgü bir dava türüdür. Tenkis davası,saklı pay ve tasarruf oranı kavramlarıyla ilişkilidir. Tasarruf oranı, mirasbırakanın malvarlığı üzerinde tasarrufta bulunabileceği pay olarak tanımlanmaktadır.
Bir başka deyişle toplam saklı payın dışında kalan kısım mirasbırakanın tasarruf edebileceği kısım olan tasarruf oranıdır. Türk Medeni Kanununda mirasbırakanın tasarruf oranı kadar tasarrufta bulunabileceğine hükmolunmuştur. Fakat kimi hallerde mirasbırakan tasarruf oranını hesaplamadan ölüme bağlı tasarrufta bulunabilir.
Bunun sonucunda da miras bırakan sağlar arası ya da ölüme bağlı tasarruflarıyla mirasçılarının miras paylarına tecavüz etmiş olabilir.Bu durum için kanun koyucu TMK madde 560’da tenkis davası açma imkanı getirmiştir. Nitekim TMK 560. Maddesine göre saklı payların karşılığını alamayan mirasçılar, mirasbırakanın tasarruf edebileceği kısmı aşan tasarrufların tenkisini dava edebilirler.
Kişilerin tasarruf oranının sınırını saklı paylı mirasçılarının saklı pay miktarı belirler. Saklı pay oranı ihlal edilen mirasçılar tenkis davası açabileceği için tenkis davasını açabilecek mirasçılar sınırlıdır. Bu sebeple mirasçılık durumlarında tasarruf oranının ihlal olması sebepli herhangi bir kayıp yaşamamak adına Ankara hukuk büroları desteği almanız siz değerli okuyucularımız adına oldukça önemlidir.
Tenkis davasını saklı payı ihlal edilen mirasçılar açabilir. Mirasbırakanın altsoyu, eşi, anne ve babası saklı paylı mirasçı olduğu için ancak bu kimseler tenkis davasını açabilecektir. Bazı istisnai hallerde saklı pay ihlal edilen mirasçıların alacaklıları da bu davayı açabilmektedirler.
Tenkis davası açmanın şarları nelerdir?
Tasarruf oranının aşılması her koşulda tenkis davası açılacağı anlamına gelmez.Bir örnekle somutlaştırmamız gerekirse 3 kızı olan M, tasarruf oranını aşan sağlararası tasarrufta bulunarak bütün malını kızlardan birine verirse, kendisine bağışlamada bulunulan kızı tenkis davası açamaz.Bunun sebebi onun saklı payının ihlal edilmemiş olmasıdır. Özetle saklı payını ya da saklı payından daha fazla oranda miras alan mirasçının tenkis davası açma hakkı bulunmamaktadır.
Lehine ölüme bağlı tasarruf ya da sağlararası tasarruf yapılan kişi tenkis davasında davalı olur.Lehine ölüme bağlı tasarruf ya da sağlararası tasarruf yapılan kişi aleyhine dava açılacağı konusunda şüphe yoktur. Fakat, bu lehine tasarrufta bulunulan kimseler, tasarruf edilen malı bir üçüncü kişiye devrederse ne olacağı bir problemdir.Üçüncü kişiye kural olarak tenkis davası açılamaz. Ancak bu üçüncü kişi bağışlama olduğunu biliyorsa ve bu satımın amacı tenkis davasını önlemek ise üçüncü kişiye karşı da tenkis davası açılabilir. Göründüğü üzere üçüncü kişi iyiniyetli ise tenkis davası açılamayacaktır.Böyle bir durumda kendisine bağışta bulunulan kimseye karşı o malın bedeli üzerinden tenkis davası açılabilir.Yani malın kendisini değil bedeli talep edilecektir.
Kanun koyucu miras bırakan öldükten sonra tenkis davasının açılabilmesi için belli süreler ön görmüştür.Bu süreler HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRELER’dir.Bu sürelere uyularak dava açılmazsa kişiler dava açma haklarını kaybederler.Bu süreler siz değerli mirasçılar için büyük önem arzetmektedir.Hak kayıplarına uğramamak adına Ankara hukuk büroları desteği almanız şiddetle tavsiye edilmektedir.
Tenkis davası için 1 ve 10 yıllık süreler öngörülmüştür.
1 yıllık süre: Mirasçının saklı payının ihlal edildiğini öğrendiği andan itibaren. Bu 1 yıllık süre her mirasçı için değişkenlik gösterebilir.
10 yıllık süre: Vasiyetname ile yapılan tasarruflarda vasiyetnamenin açıldığı tarihten tarihten itibaren; sağlararası işlemlerde veya miras sözleşmelerinde mirasın açıldığı tarihten itibaren başlar.
Mirasa ilişkin davalarda yetkili mahkeme mirasbırakanın son ikametgâh yeri mahkemesidir.Tenkis davasında yetkili ve görevli mahkeme mirasbırakanın son ikametgah yerindeki ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ ’dir.Ankara hukuk büroları tenkis davası açma sürecinizi sizler adına yürütecektir.
Yargıtay, İçtihadı Birleştirme Kararı ile iptal davasıyla birlikte tenkis davasının birlikte açılabileceğini veya daha sonra bunların her birinin ayrı ayrı da açılabileceğine karar vermiştir.
Örnek vermemiz gerekirse; İlk vasiyetnamenin iptali, iptal edilirse ikinci vasiyetname ye karşı tenkis davası aynı davanın içinde TERDİTLİ olarak açılabilecektir.