Mobbing davası işçinin istifa etse dahi tazminatlarını almasını sağlayan haklı nedenle fesih gerekçelerinden biridir. Mobbing; iş yerinde bir veya birden fazla kişinin bir çalışana yönelik olarak sistematik ve sürekli bir şekilde uyguladığı psikolojik taciz, baskı, şiddet veya aşağılama gibi davranışların tümüne verilen genel addır. Bu tür davranışlar, mağdurun iş performansını, psikolojik ve fiziksel sağlığını olumsuz etkileyebilir. Mobbinge uğrayan işçinin istifa etmeden ya da dava açmadan önce Ankara iş avukatı ya da Ankara avukat danışmanlık hizmeti almasını tavsiye ederiz.
Mobbing Davası Açma Şartları:
- Süreklilik: Mobbing olarak nitelendirilen davranışların sürekli ve sistematik olması gerekir. Tekrarlayan ancak birbirinden bağımsız olaylar mobbing olarak kabul edilmeyebilir. Yargıtay genellikle bu sürenin en az 6 ay olmasını aramaktadır.
- İş Yerinde Gerçekleşme: Mobbingin iş yerinde veya iş ilişkisi kapsamında gerçekleşmesi gerekir. E-posta veya diğer elektronik ortamlar üzerinden yapılan tacizler de iş yerinde gerçekleşmiş sayılabilir.
- Hedef Alma: Mobbing davranışlarının belirli bir çalışanı hedef alması gereklidir. Genel olumsuz çalışma koşulları veya yönetimsel sorunlar mobbing olarak değerlendirilmez.
- Olumsuz Sonuçlar: Mobbingin mağdurun işi, mesleği, kişiliği veya sağlığı üzerinde olumsuz sonuçlar doğurması gerekir.
- Kasıt: Mobbingin kasıtlı olarak yapılması veya bu yönde ciddi emarelerin bulunması aranır.
Mobbing Davası Nasıl Açılır?
- Delil Toplama: Mobbinge uğradığınızı düşünüyorsanız, yaşadığınız olayları detaylı olarak not alın. Tarih, saat, yer, tanıklar ve olayın içeriğini kaydedin. Varsa e-posta, mesaj, ses kaydı gibi yazılı veya elektronik delilleri saklayın. Psikolojik destek aldıysanız, buna dair raporları da edinin. Mobbing; işçinin haklı fesih gerekçeleri içinde ispatı en zor ve en çok kaybedilen dava gerekçesidir.
- Arabuluculuğa Başvuru İş davalarında arabuluculuğa başvurmak dava şartıdır. Mobbing sebebi ile açacağınız kıdem, fazla mesai ya da manevi tazminat davası da arabuluculuğa tabidir.
- Dava Dilekçesi Hazırlama: Dilekçede davacı (mobbinge uğrayan), davalı (mobbing uygulayan kişi adına işveren), mobbing olaylarının detaylı açıklaması, deliller ve talep edilen manevi tazminat miktarı belirtilmelidir.
- Yetkili Mahkemeye Başvuru: Mobbing sebebi ile açılacak tazminat davası iş mahkemelerinde açılır. İş mahkemesi bulunmayan yerlerde ise asliye hukuk mahkemeleri iş mahkemesi sıfatıyla davaya bakar. Yetkili mahkeme genellikle davalının yerleşim yeri veya iş yerinin bulunduğu yer mahkemesidir.
- Dava Süreci: Mahkeme, delilleri inceler, tanıkları dinler ve tarafların savunmalarını alır. Mobbingin gerçekleşip gerçekleşmediği değerlendirilir. Mobbing soyut bir davranış olduğundan işçinin mutlak suretle yazılı ya da görsel delil sunması gerekir. Sadece tanığa dayanan mobbing davasının reddedilme ihtimali yüksektir. Bu nedenle mobbing gören işçinin istifa etmeden önce Ankara iş avukatı yahut Ankara avukat danışma hizmeti alması tavsiye edilir.
Mobbing Davasında Talep Edilebilecekler:
- Manevi Tazminat: Mobbing nedeniyle yaşanan psikolojik üzüntü, yıpranma ve kişilik haklarına saldırı nedeniyle manevi tazminat talep edilebilir.
- Maddi Tazminat: Mobbing sonucu uğranılan maddi kayıplar (örneğin, tedavi giderleri, işsiz kalma nedeniyle oluşan gelir kaybı) talep edilebilir.
- Kıdem ve İhbar Tazminatı: Mobbing nedeniyle iş sözleşmesini haklı nedenle fesheden çalışanlar kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanabilirler.
- Diğer Alacaklar: Fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti gibi diğer işçilik alacakları da talep edilebilir.
İspat Yükümlülüğü:
Mobbing davasında ispat yükümlülüğü davacı üzerindedir. Ancak Yargıtay kararları, mobbingin ispatının zorluğunu göz önünde bulundurarak, davacının mobbinge uğradığına dair “güçlü emareler” sunmasının yeterli olabileceği yönündedir. Tanık beyanları, yazılı ve elektronik iletişim kayıtları, sağlık raporları gibi her türlü delil ispat için kullanılabilir.
Avukat Desteği:
Mobbing davaları karmaşık hukuki süreçler içerdiğinden, bir avukattan hukuki destek almak önemlidir. Bir avukat, delillerin toplanması, dava dilekçesinin hazırlanması, mahkeme sürecinin takibi ve haklarınızın korunması konusunda size yardımcı olabilir. Ankara iş avukatı hizmetimizle mobbing davanızda gerekli desteği alabilirsiniz.
Zamanaşımı:
Mobbing davalarında yalnızca manevi tazminat talep edilecekse zamanaşımı süresi, haksız fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halükarda fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren 10 yıldır. Ancak iş ilişkisi içerisinde olan bir mobbing ile alakalı açılacak olan işçilik alacakları davasında zamanaşımı 5 yıldır.
Önemli Not: Mobbing aynı zamanda Türk Ceza Kanunu kapsamında suç teşkil edebilir. Bu durumda, tazminat davasının yanı sıra Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda da bulunulabilir.
Mobbing Davası Emsal Yargıtay Kararları
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2014/110 E. – 2015/2600 K. Sayılı ilamında : “…Dava; kişilik haklarına saldırı nedeniyle manevi tazminat isteğine ilişkindir. Uyuşmazlık; davaya konu eylemlerin hizmet kusuru mu yoksa hizmetten ayrılabilen kişisel kusur mu olduğu, varılacak sonuca göre davanın Anayasa’nın 129/5 ve 657 sayılı Kanun’un 13. maddesi uyarınca husumet yokluğu nedeniyle reddinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır. Davacı, kendisine karşı psikolojik baskı ve bezdiri uygulandığı gerekçesi ile manevi tazminat isteminde bulunduğundan davacının istemini dayandırdığı bu maddi olgulardan, davalı dekanın göreviyle ilgili bir eylemine değil, salt kişisel kusuruna dayanıldığı anlaşılmaktadır. Anayasanın 129/5. maddesi gereğince memurların ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken meydana gelen zararlara ilişkin davaların idare aleyhine dava açılabilmesinin, eylemin hizmet kusurundan kaynaklanmış olması koşuluna bağlı bulunması karşısında; dava dilekçesinde sıralanan maddi olgularda davalının salt kişisel kusuruna dayanılması nedeniyle davanın adli yargı yerinde çözümlenmesi gerekir” diyerek iş ilişkisi içinde yapılacak mobbingin işverene karşı, kişisel husumet sebebi ile yapılan mobbingin direkt olarak failine karşı açılabileceğini salık vermiştir.
İşyerinde Mobbing Sayılacak Haller Nelerdir?
İş yerinde mobbing sayılabilecek haller oldukça geniş bir yelpazede olabilir ve her somut olay kendi özelinde değerlendirilmelidir. Ancak genel olarak sistematik ve sürekli bir şekilde uygulanan, çalışanı psikolojik olarak olumsuz etkileyen, aşağılayan, dışlayan veya işini yapmasını engelleyen her türlü davranış mobbing olarak kabul edilebilir.
Aşağıda iş yerinde mobbing sayılabilecek bazı yaygın durumlar sıralanmıştır:
İletişimle İlgili Saldırılar:
- Sürekli Eleştiri ve Küçük Düşürme: Çalışanın sürekli olarak yeteneklerinin, kişiliğinin veya işinin alenen veya özel olarak aşağılanması, küçümsenmesi.
- Sözlü Taciz: Hakaret, alay etme, aşağılayıcı isimler takma, onur kırıcı ifadeler kullanma.
- Bağırıp Çağırma ve Tehdit: Çalışana karşı yüksek sesle konuşma, bağırma, fiziksel veya psikolojik şiddet tehdidinde bulunma.
- İletişimi Kesme: Çalışanla konuşmama, sorularına cevap vermeme, toplantılardan veya önemli bilgilerden dışlama.
- Asılsız Söylentiler Yayma: Çalışan hakkında gerçek dışı dedikodular çıkarma ve yayma.
- Yazılı Taciz: E-posta, mesaj veya notlar aracılığıyla aşağılayıcı, tehditkar veya küçük düşürücü ifadeler kullanma.
Sosyal İlişkilerle İlgili Saldırılar:
- Soyutlama ve Dışlama: Çalışanı sosyal ortamlardan, ekip çalışmalarından veya iş arkadaşlarıyla iletişimden kasıtlı olarak uzaklaştırma.
- Görmezden Gelme: Çalışanın varlığını yok sayma, selamını almama, konuşmalarına dahil olmama.
- İtibarsızlaştırma: Çalışanın mesleki veya kişisel itibarını zedeleyici davranışlarda bulunma.
- Aleyhinde Gruplaşma: Diğer çalışanları kışkırtarak çalışana karşı olumsuz bir tutum sergilemelerini sağlama.
Mesleki Durumla İlgili Saldırılar:
- Anlamsız veya Aşağılayıcı Görevler Verme: Çalışanın yetenekleri ve pozisyonuyla ilgisiz, düşük nitelikli veya aşağılayıcı görevler verme.
- Aşırı İş Yükleme: Çalışana gerçekçi olmayan bir sürede tamamlaması mümkün olmayan aşırı miktarda iş yükleme.
- İşini Yapmasını Engelleme: Gerekli bilgi, araç veya yetkiyi vermeyerek çalışanın işini yapmasını sabote etme.
- Sürekli Görev Yeri Değişikliği: Çalışanın rızası olmadan ve makul bir gerekçe olmaksızın sürekli olarak görev yerini değiştirme.
- Kariyerini Engelleme: Terfi ettirmeme, eğitim imkanlarından yararlandırmama veya kariyer gelişimini sabote etme.
- Performans Değerlendirmesini Kötüye Kullanma: Objektif olmayan, kasıtlı olarak düşük performans değerlendirmesi verme.
- Mobbing Amaçlı Soruşturma Açma: Gerçek dışı iddialarla veya keyfi gerekçelerle disiplin soruşturması açma.
Sağlığa Yönelik Saldırılar:
- Psikolojik Baskı Uygulama: Sürekli stres yaratma, kaygılandırma, uyku düzenini bozma gibi davranışlarla çalışanın psikolojik sağlığını olumsuz etkileme.
- Fiziksel Rahatsızlığa Neden Olacak Koşullar Yaratma: Aşırı gürültülü, sağlıksız veya tehlikeli bir çalışma ortamı oluşturma.
Önemli Notlar:
- Tek Seferlik Olaylar Mobbing Değildir: Mobbingin varlığı için davranışların sistemli ve sürekli olması gereklidir. Tek bir tartışma, eleştiri veya olumsuz olay mobbing olarak değerlendirilmez.
- Objektif Olmayan Değerlendirmeler Mobbing Olmayabilir: Yönetimsel yetki kapsamında yapılan, genel ve objektif kriterlere dayanan performans değerlendirmeleri veya işin gerektirdiği görevlendirmeler mobbing olarak kabul edilmez.
- Çalışma Koşullarındaki Genel Olumsuzluklar Mobbing Değildir: Şirketin genel ekonomik durumu veya organizasyonel sorunlardan kaynaklanan olumsuz çalışma koşulları (örneğin, personel eksikliği, yoğun iş temposu) doğrudan mobbing olarak nitelendirilemez. Ancak bu olumsuzluklar belirli bir çalışanı hedef alarak sistematik bir şekilde uygulanıyorsa mobbing söz konusu olabilir.
- Niyet Önemlidir: Mobbingde failin mağduru incitme, aşağılama veya işten uzaklaştırma gibi bir niyeti veya bu yönde ciddi emarelerin bulunması aranır.
Yukarıda sayılan haller sadece örnek teşkil etmektedir ve her olay kendi bağlamında değerlendirilmelidir. Mobbinge uğradığınızı düşünüyorsanız, yaşadığınız olayları detaylı olarak not almanız ve hukuki destek almanız önemlidir. Ankara avukat ya da Ankara iş avukatı hizmeti almanızı tavsiye ederiz.
