Yaralanmalı trafik kazası tazminat hesaplama; kusur oranı ve maluliyet raporu alınması akabinde mağdurun meslekte ve hayatta kazanma gücünün ne ölçüde kaybolacağının belirlenmesidir. Yaralanan kişinin maluliyetinin çıkmaması durumunda maddi tazminat sadece bakıcı ücreti, hastane ve tedavi masraflarını kapsayacaktır. Yaralamalı Trafik Kazası Tazminat Hesaplama karmaşık ve birden çok faktörü dikkate alan aktüerya bir hesaplama gerektirir. İşte hesaplamada dikkate alınan temel unsurlar ve genel formül yapısı:
- Maddi Tazminat Hesaplamasını Etkileyen Temel Faktörler
Maddi tazminat, esasen kazazedeye ait işgücü kaybı zararı üzerinden hesaplanır. Bu hesaplama yapılırken şu kritik veriler kullanılır:
- Aylık Gelir Durumu: Kazazedenin kaza tarihindeki net aylık geliri esas alınır. Çalışmayan veya belgelenebilir bir geliri olmayan kişiler için asgari ücret veya emsal ücret baz alınır.
- Maluliyet (Sakatlık) Oranı: Kaza sonucu oluşan kalıcı sakatlığın derecesi, heyet raporu ile belirlenen maluliyet oranı (%) ile hesaplamaya dahil edilir. Tazminat miktarı bu oranla doğru orantılıdır.
- Kusur Oranı: Kazazedenin (mağdurun) kazanın meydana gelmesindeki kusur oranı (%) (Kaza Tespit Tutanağı veya Bilirkişi Raporu ile belirlenir) toplam zarardan düşülür.
- Yaş ve Çalışma Süresi (Bakiye Ömür): Kazazedenin yaşına göre kalan aktif çalışma süresi (genellikle 60 veya 65 yaşa kadar) ve sonrasındaki pasif çalışma süresi (bakiye ömür tablosuna göre) hesaplamaya katılır. Genç yaşta kaza geçirenlerin tazminatı bu nedenle daha yüksek çıkar.
- Maddi Tazminat Hesaplama Örneği (İşgücü Kaybı)
Maddi tazminatın en büyük kalemi olan geçici/sürekli işgücü kaybı (maluliyet) zararı, genel olarak aşağıdaki adımlarla hesaplanır.
Veriler | Değerler |
Aylık Net Maaş (M) | 30.000 TL |
Maluliyet Oranı (S) | %50 |
Mağdurun Kusur Oranı (K) | %20 |
Kaza Tarihindeki Yaş | 30 |
Toplam Çalışma Süresi (Aktif + Pasif) | 37 yıl (Örnek kabul) |
Adım 1: Kusur İndirimi Sonrası Gelir Hesabı
Kazazedenin kusuru düşüldükten sonraki gelir hesaplanır.
İndirimli Gelir=Maaş −(Maaş ×Kusur Oranı)
İndirimli Gelir=30.000 TL−(30.000 TL×0.20)=30.000 TL−6.000 TL=∗∗24.000 TL/ay∗
Adım 2: Aylık İşgücü Kaybı Hesabı
Bu indirimli gelir, maluliyet oranı ile çarpılarak aylık zarar bulunur.
Aylık Kayıp= İndirimli Gelir×Maluliyet Oranı
Aylık Kayıp=24.000 TL×0.50=∗∗12.000 TL/ay∗∗
Adım 3: Yıllık İşgücü Kaybı Hesabı
Yıllık toplam zarar hesaplanır.
Yıllık Kayıp=12.000 TL/ay×12 ay=∗∗144.000 TL/yıl∗∗
Adım 4: Toplam Maddi Tazminat Hesabı (Aktüeryal)
Yıllık kayıp, bakiye çalışma süresi ile çarpılır. Aktüeryal hesaplamalar iskonto, ilerleme, yaş tablosu (TRH 2010 vb.) gibi teknik faktörleri içerdiği için buradaki çarpım kabataslak bir sonuca yaklaştırır. Mahkemeler bu adımı uzman bilirkişilerle yapar.
Yaklaşık Maddi Tazminat=Yıllık Kayıp×Toplam Çalışma Süresi
Yaklaşık Maddi Tazminat=144.000 TL/yıl×37 yıl=∗∗5.328.000 TL∗∗
Not: Bu örnek, hesaplamanın temel mantığını göstermektedir. Gerçek mahkeme kararlarında hesaplamalar çok daha detaylı ve karmaşık aktüeryal formüllerle (bilinen dönem, aktif dönem, pasif dönem ayrımı, iskonto ve ilerleme gibi teknik katsayılar uygulanarak) yapılır.
III. Manevi Tazminat
Manevi tazminat, kaza nedeniyle yaşanan acı, elem ve ıstırabın bir karşılığı olarak talep edilir.
- Manevi tazminatın hesaplaması için net bir formül yoktur.
- Miktar belirlenirken yaralanmanın ağırlığı, maluliyet oranı, tarafların sosyo-ekonomik durumu ve hakkaniyet ilkesi esas alınır.
- Yargıtay kararları ve emsal davalar, manevi tazminat miktarının belirlenmesinde yol göstericidir. Hafif yaralanmalarda 10.000 TL – 50.000 TL’den, kalıcı sakatlıklarda 100.000 TL – 500.000 TL’nin üzerine kadar değişen rakamlar söz konusu olabilir.
Önemli Not: Tazminat hesaplamaları hukuki ve teknik bir süreçtir. En doğru ve hakkaniyetli sonuca ulaşmak için bir Ankara avukat ile çalışmanız önerilir.
Yaralanmalı Trafik Kazası Tazminatı Hesaplama Aracı
Trafik Kazası Tazminat Hesaplama Tablosu
Trafik kazası tazminat hesaplamasında kullanılan ve “tablo” olarak adlandırılan şey, genellikle tüm verilerin bir araya getirilip aktüerya formüllerin uygulandığı bir raporlama formatı veya hesaplama şemasıdır.
Bu rapor, davanın temelini oluşturan ve mahkeme tarafından atanan bilirkişiler (aktüerya uzmanları) tarafından hazırlanır. Yani sabit bir “tarife tablosu” değil, kişiye özel verileri kullanan detaylı bir matematiksel çalışmadır. Bu nedenle bu davanın asil tarafından açılması oldukça riskli olup hak kaybına neden olmamak açısından Ankara avukat ya da Ankara avukatlık bürosu danışmanlığı almanızı tavsiye ederiz.
Trafik Kazası Maddi Tazminat Hesaplama Şeması (Aktüeryal Rapor)
Maddi tazminat, esas olarak işgücü kaybı zararı (yaralanmalı kazalarda maluliyet, ölümlü kazalarda destekten yoksun kalma) üzerinden hesaplanır. İşte bir hesaplama şemasının (tablosunun) temel bileşenleri:
Hesaplama Kalemi (Veri) | Açıklama | Kaynak Belge |
Kaza Tarihindeki Yaş | Kalan çalışma süresinin (aktif ve pasif ömür) belirlenmesi için ana veridir. | Nüfus Kaydı |
Bakiye Ömür ve Çalışma Süresi | Yaşa ve cinsiyete göre belirlenen TRH 2010 Yaşam Tablosu verileri kullanılır. | TRH 2010 Yaşam Tablosu |
Aylık Net Gelir (Maaş) | Kazazedenin kaza tarihindeki aylık net kazancı. (Çalışmayanda asgari ücret veya emsal ücret). | Maaş Bordrosu, SGK Kaydı, Emsal Ücret Araştırması |
Maluliyet Oranı (Yaralanmalı Kazada) | Kaza sonucu oluşan kalıcı işgücü kaybı/sakatlık yüzdesi. | Adli Tıp Kurumu veya Tam Teşekküllü Hastane Heyet Raporu |
Kusur Oranı | Kazazedenin kazanın oluşumundaki kusur yüzdesi. (%100 kusurlu olan tazminat alamaz). | Kaza Tespit Tutanağı, Bilirkişi Raporu |
Tazminat Dönemleri | 1. Bilinen Dönem (Kaza-Hesap Tarihi arası), 2. Aktif Dönem (Hesap Tarihi-Emeklilik Yaşı arası), 3. Pasif Dönem (Emeklilik-Bakiye Ömür arası). | Aktüerya Hesaplaması |
İskonto ve İlerleme Oranı | Gelecekteki kayıpların bugünkü değere indirgenmesi ve maaş artışının hesaplanması için uygulanan teknik katsayılar. | Yasal Düzenlemeler/Yargıtay İçtihatları |
Emsal Yargıtay Kararları
Yaralamalı trafik kazası tazminat hesaplamasında başta karşı taraf sigorta şirketinin poliçe sorunluluğu, aktif dönem çalışma tespiti, kusur oranı, maluliyet tespiti, geçici iş görmezlik ödeneği gibi birçok ihtilaf Yargıtay kararları ışığında çözülür.
Yargıtay 4.Hukuk Dairesi Esas:2023-10143 Karar:2023-12945 Karar Tarihi:”04.12.2023 sayılı ilamında “Davacı vekili temyiz dilekçesinde; tazminat hesabının TRH 2010 Yaşam Tablosu ve progresif rant esasına göre yapılması gerektiğini bu nedenle verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasını talep etmiştir.2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde; başvurunun zamanaşımı nedeniyle ve ayrıca kesin hüküm nedeniyle reddi gerektiğini, maluliyet raporu alınması gerektiğini, kusur raporu alınması gerektiğini, geçici iş göremezlik ve bakıcı gideri tazminatının teminat dışında olduğunu, müterafik kusur indirimi yapılması gerektiğini, başvuran lehine tam vekalet ücreti verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasını talep etmiştir. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme; Uyuşmazlık; davalıya Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (…) Poliçesi ile sigortalı aracın karıştığı trafik kazası sonucu yaralanıp malul kalan davacının uğradığı sürekli iş göremezlik tazminatı, geçici iş göremezlik tazminatı ve geçici bakıcı gideri tazminatı talebine ilişkindir. İlgili Hukuk;6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi, 6098 sayılı TBK’nın 54 üncü maddesi, 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 11 inci maddesi, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 90 ıncı ve 97 inci maddesi, Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları. Değerlendirme; Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir. Davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarına gelince; trafik kazası sonucu bedensel zarara uğrayan ve buna dayalı olarak iş gücü kaybı tazminatı isteminde bulunan hak sahiplerinin bakiye ömürlerinin belirlenmesi gerekmektedir. Gerçek zarar hesabı, özü itibariyle varsayımlara dayalı bir tespit olduğundan gerçeğe en yakın verilerin kullanılması esastır. Bu nedenle yapılan bilimsel çalışmalar sonucu “TRH 2010” adı verilen “Ulusal Mortalite Tablosu” hazırlanmış olup bu tablonun ülkemize özgü ve güncel verileri içermesi ve yargı mercileri arasında tazminat hesabında birliğin sağlanması açısından Dairemizce de tazminata esas bakiye ömür sürelerinin belirlenmesinde TRH 2010 Yaşam Tablosu’nun kullanılmasının uygun olacağına karar verilmiştir. Öte yandan Anayasa Mahkemesinin 17.07.2020 tarihli ve 2019/40 Esas, 2020/40 Karar sayılı kararıyla 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 90 ıncı maddesindeki Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası (…) Genel Şartlar’a
yapılan atıf hükmü iptal edilmiştir. Söz konusu iptal kararı sonrası, … Genel Şartlar ve ekindeki cetvellerle getirilen ve iş gücü kaybı tazminatının hesaplanmasında uygulama alanı bulan %1,8 teknik faiz ile devre başı ödemeli belirli süreli rant formülünün uygulanması artık mümkün değildir. Tazminatın, %1,8 teknik faiz uygulanmadan, Yargıtayın yerleşik uygulamaları ile kabul edilen progresif rant formülü kullanılarak hesaplanması gerekir. Somut olayda; davacının hak kazanabileceği iş gücü kaybı tazminatının hesaplanması için alınan ve Uyuşmazlık Hakem Heyetince ve … tarafından da karara esas kabul edilen aktüer raporunda; TRH 2010 Yaşam Tablosu’na göre hem progresif rant hem de ve % 1,8 teknik faiz uygulanarak
tazminat hesabı yapıldığı; davacı vekilinin de progresif ranta göre hesaplanan miktarı esas alarak bedel artırım dilekçesi verdiği anlaşılmakta ise de İtiraz Hakem Heyetince yeniden hüküm oluşturulurken %1,8 teknik faiz esasına göre hesaplanan tazminat dikkate alınmıştır. Dairemizin yerleşik uygulamaları gereği, hesaplamada TRH 2010 Yaşam Tablosu’nun kullanılması yerinde olmakla birlikte %1,8 teknik faiz yöntemi kullanılması doğru olmamıştır. Davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarına gelince; haksız fiil sonucu çalışma gücünde kayıp olduğu iddiası ve buna yönelik bir talebin bulunması hâlinde, zararın kapsamının tespiti açısından geçici iş göremezlik süresi ile sürekli iş göremezlik oranının doğru bir şekilde belirlenmesi zorunludur. Söz konusu belirlemenin, bağlı oldukları mevzuat uyarınca sağlık kurulu raporu vermeye yetkili hastaneler veya sağlık kuruluşları tarafından çalışma gücü kaybı olduğu iddia edilen kişide bulunan şikâyetler dikkate alınarak oluşturulacak uzman doktor heyetinden kaza tarihinde yürürlükte bulunan mevzuata göre yapılması gerekir. 11.10.2008 tarihinden önce Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü, 11.10.2008 ilâ 01.09.2013 tarihleri arasında Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği, 01.09.2013 ilâ 01.06.2015 tarihleri arasında Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği, 01.06.2015 ilâ 20.02.2019 tarihleri arasında Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurul Raporları Hakkında Yönetmelik ve 20.02.2019 tarihinden sonra ise Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik yürürlükteolduğundan kaza tarihinde geçerli mevzuat uyarınca sağlık kurulu raporu düzenlenmelidir. Eldeki davada kaza, 29.07.2016 tarihinde meydana gelmiştir. Bu durumda İtiraz Hakem Heyetince; davacı tarafından maluliyete dair bir temyiz itirazı ileri sürülmediği göz önüne alındığında davalının usuli kazanılmış hakları gözetilerek davacının kazaya ilişkin tüm tedavi evrakı eklenip (eksik varsa temini ile) dosyada bulunan sağlık kurulu raporları da irdelenmek ve bizzat muayene edilmek suretiyle kaza tarihinde yürürlükte bulunan Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurul Raporları Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak ve yukarıda açıklandığı şekilde yetkili sağlık kurulundan rapor alınıp sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu şekilde hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir”
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 29.04.2024 T. 2024/2320 E. 2024/3961 K. “(…)Davacı vekili, davadan önce davalı tarafından bir kısım ödeme yapıldığını ancak tazminat miktarının yetersiz kaldığını ileri sürerek bakiye zararın tazminini talep etmiştir. Zarar sorumlusu davalı … şirketince ödenen
bedellerin ödeme tarihi itibarıyla yeterli olup olmadığının belirlenmesi için öncelikle, ödeme tarihindeki verilere göre tazminat hesabının yapılması bozma ilamında belirtilen şekilde hatır taşımacılığı nedeniyle indirim yapılması, hesaplanan bu bedel ile davalı tarafından ödenen bedel arasında fahiş fark olup olmadığının saptanması; fahiş fark var ise zarar ve yararın denkleştirilmesi ilkesi gereğince hesap raporunun düzenlendiği tarihe kadar geçen süre için yasal faiz uygulanmak suretiyle hesaplanan tutardan davalı tarafından yapılan ödeme mahsup edilerek bakiye zarar yönünden talebin kabulüne karar verilmesi gerekmektedir. Bu yönü gözetmeyen rapora göre verilen hükmün bozulması gerekir.”
Sıkça Sorulan Sorular
Alınacak tazminat miktarı, kişinin gelirine, yaşına, kalıcı sakatlık (maluliyet) oranına ve kusur oranına göre hesaplanır. Genel formül, gelecekteki maddi kayıpları bugünkü değere indirgemeye dayanır.
- Maluliyet Tazminatı: Ana bileşendir. Aylık net gelir, kusur düşüldükten sonra maluliyet oranı ile çarpılarak yıllık kayıp bulunur. Bu kayıp, kişinin kalan çalışma ömrü (aktif ve pasif dönem) üzerinden aktüeryal yöntemlerle hesaplanır.
- Örnek Hesaplama: 30 yaşında, 15.000 TL maaşlı, %30 maluliyeti ve %20 kusuru olan bir kişinin tazminatı, emsal hesaplamalara göre yaklaşık 1.5 – 2 milyon TL civarında olabilir.
- Küçük Maluliyetler (Örn: %5 Rapor): Tazminat, aynı formül kullanılarak hesaplanır. %5 maluliyet, diğer tüm şartlar aynı olmak kaydıyla, %30 maluliyete göre daha düşük bir tazminat miktarı anlamına gelecektir. Hesaplama, aylık gelirin %5’inin kişinin çalışma hayatı boyunca kaybı üzerine kurulur.
Zorunlu Trafik Sigortası’nın (ZTS) kişi başına ödeyeceği en yüksek teminat limiti her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir.
- 2025 Yılı Teminat Limiti: Sigorta şirketinin yaralanan kazazedeye kişi başına ödeyebileceği en yüksek tazminat tutarı, 2.700.000 TL olarak belirlenmiştir.
- Not: Hesaplanacak tazminat tutarı bu limiti aşarsa, aşan kısım kusurlu aracın sahibinden (işleteninden) talep edilebilir.
Dava süresi, mahkemenin yoğunluğuna, yaralanmanın ağırlığına ve dosyanın karmaşıklığına göre değişir:
Dava Türü/Yöntemi | Ortalama Süre | Açıklama |
Sigorta Tahkim Komisyonu | 4 Ay | Tazminat alacakları için daha hızlı sonuç veren bir alternatiftir. |
Yerel Mahkeme (Genel) | 1 – 1,5 Yıl | Dosyanın karmaşıklığına göre değişiklik gösterebilir. |
Yerel Mahkeme (Ağır Yaralanmalı) | 2 – 3 Yıl | İyileşme sürecinin beklenmesi, birden fazla bilirkişi raporu gerektirmesi gibi durumlar süreyi uzatabilir. |
Trafik kazasında sürücünün kendisinin %100 kusurlu olması durumunda:
- Sürücü Olarak Mağdur: %100 kusurlu olan sürücünün kendisi, karşı tarafın Zorunlu Trafik Sigortası’ndan maddi tazminat talep edemez.
- Yolcu Olarak Mağdur: Araçta yolcu konumunda olan kişiler için sürücünün kusur oranı önem taşımaz; yolcu her durumda zararının tamamını sigorta şirketinden talep etme hakkına sahiptir.
- Ölümlü Kaza: %100 kusurlu olsa bile, ölen sürücünün mirasçıları (eş, çocuk, anne-baba vb.) Destekten Yoksun Kalma Tazminatı talep edebilirler. Çünkü bu hak, ölenin miras yoluyla geçen bir hakkı değil, destekten yoksun kalanların şahsına ait bağımsız bir haktır.
Yaralanmalı bir trafik kazasında, hem maddi hem de manevi olmak üzere başlıca şu tazminat ve giderler talep edilir:
- Maddi Tazminatlar:
- İşgücü Kaybı Tazminatı: Kalıcı sakatlık (maluliyet) nedeniyle gelecekteki kazanç kaybı.
- Geçici İş Göremezlik Tazminatı: İyileşme süresince çalışılamayan dönemin gelir kaybı.
- Tedavi ve Sağlık Giderleri: Ödenen veya ileride ödenecek tüm tedavi, ilaç, protez ve bakım masrafları.
- Maddi Zararlar: Varsa araçta veya eşyalarda oluşan hasar bedelleri.
- Manevi Tazminat: Yaşanan acı, elem, ızdırap ve ruhsal yıpranma karşılığında talep edilen bedeldir.
Manevi tazminat, hâkimin takdirine bağlıdır ve yasal bir formülü yoktur. Ancak Yargıtay kararları emsal oluşturur.
- Hafif Yaralanmalar: İyileşme süresinin kısa olduğu ve kalıcı hasar bırakmayan durumlarda manevi tazminat miktarları genellikle 10.000 TL ile 50.000 TL arasında değişebilir.
- Orta/Ağır Yaralanmalar: Yaralanmanın ve kalıcı hasarın derecesi arttıkça (kırık, kalıcı sakatlık), manevi tazminat miktarı da buna paralel olarak yükselir ve 50.000 TL – 200.000 TL ve üzerine çıkabilir.
Tazminatın tahsil süresi, kararın kesinleşmesine ve borçlunun tutumuna bağlıdır:
- Kararın Kesinleşmesi: Yerel mahkeme kararı istinaf veya temyiz edilmezse ya da üst mahkeme tarafından onaylanırsa kesinleşir. Bu süreç dava süresine dâhildir.
- Ödeme Süresi: Kesinleşen mahkeme kararı borçluya (sigorta şirketi veya şahıs) tebliğ edildikten sonra, ödeme için genellikle 10 ila 30 gün arasında yasal bir süre tanınır.
- İcra Takibi: Bu süre içinde ödeme yapılmazsa, alacaklı icra takibi başlatarak parayı tahsil etme yoluna gider. Bu durumda tahsilat süresi, borçlunun mal varlığına ulaşılıp ulaşılamamasına bağlı olarak değişebilir.
Unutmayın, süreç boyunca hukuki haklarınızı tam olarak kullanabilmek için Ankara avukat ya da Ankara avukatlık bürosu danışmanlığı almanızı tavsiye ederiz.
